Inspiring Stories

ปัญหาและความท้าทาย

ตำบลเก่าขาม ตั้งอยู่ในลักษณะภูมิประเทศของพื้นที่ภาคอีสานที่เป็นแอ่งกระทะ อยู่นอกเขตชลประทาน ไม่มีแหล่งน้ำขนาดใหญ่ที่สามารถรองรับความต้องการของชุมชนได้ ปัญหาหลักที่เกิดขึ้นคือการเกิดน้ำท่วมและน้ำแล้งเป็นวัฏจักร ในช่วงฤดูแล้ง ชาวบ้านไม่มีน้ำใช้เพียงพอ จึงต้องพึ่งพาการขนส่งน้ำด้วยรถบรรทุก ซึ่งใช้งบประมาณค่าน้ำมันสูงถึงปีละ 6-7 แสนบาท

ระบบประปาหมู่บ้านที่มีอยู่เดิมไม่เพียงพอต่อความต้องการ ส่งผลให้เกษตรกรในพื้นที่แทบไม่สามารถทำการเพาะปลูกได้ตามปกติ สถานการณ์นี้ทำให้เกิดผลกระทบต่อเศรษฐกิจของชุมชนโดยรวม เกษตรกรจำนวนมากต้องออกไปรับจ้างนอกพื้นที่ในช่วงฤดูแล้งเนื่องจากไม่มีน้ำในการทำการเกษตร การสะสมน้ำในชั้นใต้ดินจึงเป็นทางเลือกที่ อบต.เก่าขาม เห็นว่าสามารถนำมาใช้แก้ปัญหาได้

แนวทางการแก้ไขปัญหา

อบต. เก่าขาม เริ่มดำเนินโครงการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 โดยแบ่งระบบการจัดเก็บน้ำออกเป็นสองรูปแบบหลัก คือ ระบบเปิด (บ่อดิน) และระบบปิด (ท่อ HDPE ฝังใต้ดิน) เพื่อให้เหมาะสมกับลักษณะพื้นที่ต่าง ๆ ปัจจุบันโครงการได้ขยายครอบคลุมพื้นที่ทั้งหมด 90 แห่ง ประกอบด้วยบ่อเปิด 10 แห่ง และบ่อปิด 80 แห่ง

ทั้งนี้ ระบบธนาคารน้ำใต้ดิน ประกอบด้วยการขุดบ่อกักเก็บน้ำตามจุดต่าง ๆ ในชุมชน ระบบปิดใช้ท่อ PE เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการอัดน้ำลงสู่ชั้นใต้ดิน ช่วยให้สามารถกักเก็บน้ำได้มากขึ้นและลดการสูญเสียจากการระเหย

ระบบสูบน้ำพลังงานแสงอาทิตย์ เป็นนวัตกรรมที่ อบต. เก่าขาม พัฒนาขึ้นเพื่อต่อยอดระบบธนาคารน้ำใต้ดินที่มีอยู่ โดยใช้โซลาร์เซลล์สูบน้ำจากธนาคารใต้ดินขึ้นมาเก็บในถังเก็บน้ำขนาด 10,000 ลิตร จำนวน 40 ถัง กระจายทั่วตำบล ทำให้ประชาชนมีน้ำใช้ตลอดปีแทนการพึ่งพาประปาหมู่บ้าน

อบต. เก่าขาม ได้พัฒนาแอปพลิเคชันสำหรับตรวจวัดระดับน้ำทั้งบนดินและใต้ดินแบบเรียลไทม์ พร้อมทั้งฝังเซ็นเซอร์ในบ่อใต้ดินเพื่อวัดการซึมลงของน้ำและคุณภาพน้ำใต้ดิน เทคโนโลยีนี้ช่วยให้สามารถวางแผนบริหารจัดการน้ำได้แม่นยำและมีประสิทธิภาพมากขึ้น

การมีส่วนร่วมของชุมชน เป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้โครงการประสบความสำเร็จ ชุมชนมีส่วนร่วมตั้งแต่ระดับครัวเรือน โดยแต่ละครัวเรือนจะขุดบ่อเล็ก ๆ เพื่อกักเก็บน้ำฝน และไม่ปล่อยน้ำฝนทิ้งไปโดยเสียเปล่า เมื่อฝนตกน้ำจะไหลเข้าสู่บ่อชุมชนใหญ่ แล้วปล่อยลงสู่ชั้นใต้ดินเป็นธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียง นอกจากนี้ การลงทุนต่อจุดประมาณ 470,000 บาท หรือ 770,000 บาท หากติดตั้งระบบสูบน้ำเพิ่มเติม แต่สามารถคุ้มครองพื้นที่เกษตรได้ถึง 500 ไร่ ทำให้มีความคุ้มค่าทางเศรษฐกิจสูง

ผลที่เกิดขึ้นก็คือ โครงการสามารถแก้ปัญหาภัยแล้งได้ พื้นที่เกษตรกว่า 500 ไร่มีน้ำใช้ในการเพาะปลูกอย่างเพียงพอ เกษตรกรมีรายได้จากผลผลิตเพิ่มขึ้น และลดภาระงบประมาณของส่วนราชการในระยะยาว นอกจากนี้ ความสำเร็จของโครงการธนาคารน้ำใต้ดินแบบพอเพียงของ อบต. เก่าขาม ได้รับการยอมรับในระดับชาติ โดยได้รับการเสนอชื่อเข้ารับรางวัลบริการภาครัฐยอดเยี่ยม (UNPSA) ด้านการจัดการน้ำอย่างยั่งยืน การยอมรับนี้แสดงให้เห็นถึงประสิทธิภาพและนวัตกรรมของโครงการที่สามารถเป็นต้นแบบให้กับชุมชนอื่น