รายละเอียดโครงการต้นแบบ

"หลังเกิดวิกฤตน้ำท่วมใหญ่ ในปี พ.ศ. 2538 พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงพบว่าข้อมูลน้ำขาดการบูรณาการ จึงมีพระราชดำริให้ดำเนิน “โครงการระบบเครือข่ายเพื่อการจัดการทรัพยากรน้ำแห่งประเทศไทย” ในปี 2545 ได้พัฒนาระบบสารสนเทศเชื่อมต่อและเก็บรวบรวมข้อมูลทรัพยากรน้ำลุ่มน้ำเจ้าพระยาทั้งหมดจากหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้หน่วยงานต่างๆ ได้ใช้ข้อมูลร่วมกัน นับเป็นจุดเริ่มต้นของการพัฒนาระบบสารสนเทศเพื่อการบริหารจัดการทรัพยากรน้ำของประเทศไทย ในปี 2554 สถาบันสารสนเทศทรัพยากรน้ำ (องค์การมหาชน) หรือ สสน. ได้น้อมนำแนวพระราชดำริดังกล่าวมาเป็นหลักในการดำเนินงาน รวบรวม เชื่อมโยง บูรณาการ และวิเคราะห์ข้อมูลน้ำ ภูมิอากาศ เพื่อพัฒนาให้เป็นระบบคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ ซึ่งในปัจจุบัน ได้มีการรวบรวมข้อมูลน้ำจากหน่วยงานภาครัฐ จำนวน 53 หน่วยงาน ไว้ในระบบคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ เพื่อใช้ประมวลผลแบบจำลองน้ำและสภาพอากาศ นำไปสนับสนุนภาครัฐและถ่ายทอดให้ชุมชนใช้เป็นเครื่องมือเพิ่มประสิทธิภาพการบริหารจัดการน้ำทั้งในสภาวะปกติและการบริหารจัดการน้ำเพื่อบรรเทาปัญหาอุทกภัยและภัยแล้งในสภาวะวิกฤต
จากความสำเร็จของคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติ สสน. ขยายผลการใช้งานคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติลงสู่ระดับพื้นที่ โดยดำเนินการร่วมกับหน่วยงานเครือข่ายจัดตั้ง ศูนย์ข้อมูลน้ำ หรือ ศูนย์บริหารจัดการน้ำ ที่มีความพร้อมทั้งด้านข้อมูล เทคโนโลยี และบุคลากร โดยใช้ข้อมูลจากคลังข้อมูลน้ำแห่งชาติร่วมกับข้อมูลระดับพื้นที่/ท้องถิ่น เป็นกลไกสำคัญที่ช่วยให้หน่วยงานในจังหวัดมีระบบข้อมูลสำหรับติดตามสถานการณ์น้ำ ประกอบการปฏิบัติงาน วางแผนพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ สนับสนุนการปฏิบัติงานในภาวะปกติและการตัดสินใจในภาวะวิกฤตได้อย่างเหมาะสมรวดเร็วทันการณ์ รวมถึงให้เกิดข้อสั่งการและแจ้งเตือนภัยได้อย่างทันท่วงที ช่วยป้องกันและลดความเสียหายที่อาจเกิดขึ้นต่อชีวิตและทรัพย์สินของประชาชนในพื้นที่ได้ โดยจังหวัดแพร่คือจังหวัดนำร่องที่เริ่มจัดตั้งศูน์บริหารจัดการน้ำมาตั้งแต่ปี 2556
ตัวอย่างการบริหารจัดการน้ำในพื้นที่อ่างเก็บน้ำห้วยแม่ปะยาง ตำบลสรอย อำเภอวังชิ้น จังหวัดแพร่ เป็นพื้นที่ที่เคยประสบปัญหาอุทกภัยรุนแรงและขาดการบริหารจัดการน้ำต้นทุนอย่างเป็นระบบ ภายหลังได้ร่วมทำงานกับศูนย์บริหารจัดการน้ำจังหวัดแพร่ จึงได้วางแผนพัฒนาแหล่งน้ำในพื้นที่ ได้แก่ (1) ร่วมเรียนรู้ ปฏิบัติ เพื่อสร้างบุคลากรและสร้างตัวอย่างขยายผล (2) ร่วมบริหาร วางแผน เพื่อให้มีข้อมูลพร้อมวางแผนบริหารจัดการทรัพยากรน้ำ (3) ร่วมลงมือฟื้นฟูและพัฒนาแหล่งน้ำ ปรับปรุงโครงสร้างน้ำ เสริมแหล่งสำรองน้ำเพื่ออุปโภค บริโภค และการเกษตร โดยมีเป้าหมายสร้างความพร้อมให้กับท้องถิ่นในการบริหารจัดการน้ำ และสร้างต้นแบบการบริหารจัดการอ่างเก็บน้ำขนาดเล็ก จนเกิดความสำเร็จในการฟื้นฟูป่าต้นน้ำ และสามารถบริหารอ่างเก็บน้ำให้มีน้ำใช้ตลอดปี
"